Η περιήγηση και η ανάλυση των κυβερνητικών στατιστικών στοιχείων για την Covid-19 μπορεί να φαίνεται σαν ένα περίεργο χόμπι για ένα 16χρονο. Αλλά όταν δεν εξασκείται στην κιθάρα του ή παρακολουθεί βίντεο στο TikTok, ο Jacob Mellor είναι από τα παιδιά που μπορεί να το κάνει. Και χάρη στο έντονο ενδιαφέρον του για τα «δεδομένα», κατέληξε σε μια απόφαση που θα μπορούσε να έχει βαθύ αντίκτυπο στην υγεία του ίδιου και των γύρω του, γράφει η Eve Simmons στο Mail on Sunday.
Νωρίτερα αυτό το μήνα, όταν ανακοινώθηκε ότι και στους 16 και 17 ετών θα προσφερθεί εμβόλιο κατά της Covid-19, ο Jacob ανακοίνωσε αμέσως στην οικογένεια του ότι δεν το κάνει. Όλα τα στοιχεία, λέει, δείχνουν ότι αυτός ο ιός δεν αποτελεί απειλή για εκείνον. Και έτσι, αισθάνεται ότι θα ήταν καλύτερα να κολλήσει τον κορωνοϊό και να αναπτύξει φυσική ανοσία, παρά να κάνει εμβόλιο.
«Από την αρχή μας είπαν ότι αυτός ο ιός δεν επηρεάζει τα παιδιά», αναφέρει ο Jacob από το Croydon του νότιου Λονδίνου, ο οποίος φοιτά σε ένα ιδιωτικό σχολείο. «Είχαμε ακόμη και συγκεντρώσεις για αυτό το θέμα στο σχολείο, λέγοντάς μας γιατί δεν πρέπει να ανησυχούμε επειδή είναι απλώς ένα κρυολόγημα για άτομα της ηλικίας μου. Γιατί λοιπόν να κάνω ένα εμβόλιο για να προστατευτώ από κάτι από το οποίο δεν θα αρρωστήσω; Ειδικά όταν ξέρω ότι υπάρχει κίνδυνος να το πάθω με το εμβόλιο. Ναι, ο κίνδυνος είναι μικρός, το πιστεύω, αλλά είναι ακόμα εκεί και δεν μπορώ να τον αγνοήσω».
Όχι μόνο ο Jacob δεν έχει καμιά ανησυχία για το αν θα μολυνθεί με Covid, αλλά σχεδόν ανυπομονεί. «Θα ήταν καλό. Θα χτίσω μια ισχυρή ασυλία και δεν θα πρέπει να ανησυχώ για τους κινδύνους, όπως θα έκανα με το εμβόλιο», λέει. «Πολλοί φίλοι μου είχαν Covid πέρυσι και το χειρότερο που συνέβη ήταν ότι είχαν μείνει στο κρεβάτι για μερικές μέρες. Όλοι βλέπουμε τον κορωνοϊό ως κάτι που δεν μας αφορά πραγματικά. Εάν κολλήσω, μπορεί να κρατήσει για μερικές ημέρες, αλλά θα είμαι προστατευμένος μετά, οπότε θα υπάρχει ένα όφελος για μένα».
Σύμφωνα με τη μητέρα του Jacob, Sally, το μεγαλύτερο από τα τρία παιδιά της είναι «ένα πανέξυπνο παιδί με ελεύθερες ιδέες» που «έχει καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η αξία της φυσικής ασυλίας είναι ισχυρότερη από τα εμβόλια».
Η Sally, μία 51 ετών δημιουργική διευθύντρια μεγάλης εταιρείας λιανικού εμπορίου και ο σύζυγός της, ο 49χρονος Steve, διευθυντής προσλήψεων, δεν έχουν επίσης εμβολιαστεί. «Πιστεύω στη φυσική ανοσία και είμαι νευρική για την έλλειψη μακροπρόθεσμων δεδομένων σχετικά με το εμβόλιο κατά της Covid», προσθέτει. «Ήμασταν μια οικογένεια που θα βρισκόμασταν έξω στο κτήμα και γύρω από τα ζώα και θα έλεγα στα παιδιά ότι αυτό θα τα προστατεύσει από τις αλλεργίες και ότι θα μπορούσαν να καταπολεμήσουν τις λοιμώξεις. Έτσι, ο Jacob έκανε πάντα ερωτήσεις όσον αφορά τα εμβόλια, από πολύ μικρή ηλικία, όπως γιατί έπρεπε να κάνει ενισχυτικό τετάνου, στην παιδική ηλικία, αν και είχε κάνει όλους τους εμβολιασμούς».
Ενώ περισσότεροι από 16.000 από τα 1,5 εκατομμύρια των 16 και 17 ετών Βρετανών είχαν λάβει ειδοποίηση από τη βρετανική κυβέρνηση προκειμένου να εμβολιαστούν το περασμένο Σαββατοκύριακο, χιλιάδες, όπως ο Jacob, δεν έχουν δείξει τόσο ενθουσιασμό. Η τελευταία έρευνα του Γραφείου Εθνικής Στατιστικής της Αγγλίας για την Covid υποδηλώνει ότι ένας στους δέκα από τις ηλικίες αυτές δεν σχεδιάζει να κάνει το εμβόλιο.
Όπως αναφέρει η Simmons, «την περασμένη εβδομάδα, το The Mail on Sunday μίλησε με ορισμένους από τους νέους για τη στάση τους και γιατί κατέληξαν σε αυτή την απόφασή, παρά το γεγονός ότι είναι πιθανό να μολύνουν άλλους, όπως τις οικογένειες τους. Σε πολλές περιπτώσεις, αυτό ίσως δεν αποτελεί έκπληξη, καθώς πολλοί γονείς επέλεξαν επίσης να μην κάνουν το εμβόλιο, αν και όλοι οι έφηβοι που ρωτήθηκαν ανέφεραν ότι το αποφάσισαν μόνοι τους.
Υπάρχει ωστόσο και ένα σημαντικό ποσοστό που ενώ οι γονείς τους είναι εμβολιασμένοι εκείνοι δεν σκοπεύουν να το κάνουν. Ο πιο συνηθισμένος λόγος που δόθηκε είναι ότι πιστεύουν ότι είναι πιο ασφαλές και καλύτερο για την υγεία τους να κολλήσουν απλά την Covid. Πρόκειται για μία άποψη που αναφέρουν και κάποιοι επιστήμονες».
Τον περασμένο μήνα, ο καθηγητής Robert Dingwall, επιστήμονας της κοινωνικής συμπεριφοράς και μέχρι πρόσφατα μέλος της Μεικτής Επιτροπής Εμβολιασμού και Ανοσοποίησης της Αγγλίας, ανέφερε ότι «δεδομένου του χαμηλού κινδύνου Covid για τους περισσότερους εφήβους, δεν είναι ανήθικο να πιστεύουμε ότι μπορεί να προστατεύονται καλύτερα από τη φυσική ασυλία που δημιουργείται μέσω μόλυνσης παρά από το να τους ζητηθεί να υποστούν τον πιθανό κίνδυνο του εμβολιασμού».
Και την περασμένη εβδομάδα, δίνοντας στοιχεία στην All-Party Κοινοβουλευτική Ομάδα για τον κορωνοϊό, ο ειδικός του Πανεπιστημίου της Ανατολικής Αγγλίας, καθηγητής Paul Hunter, πρότεινε ότι έως και το 90% των εφήβων ηλικίας 17 ετών μπορεί να έχουν ήδη μολυνθεί. «Γιατί εμβολιάζουμε μια ηλικιακή ομάδα όπου μια μεγάλη πλειοψηφία έχει ήδη μολυνθεί και αναρρώσει;» αναρωτήθηκε συγκεκριμένα. Έχει πράγματι βάση αυτή η άποψη; Είναι αλήθεια ότι οι νέοι άνθρωποι διατρέχουν εξαιρετικά χαμηλό κίνδυνο σοβαρής ασθένειας Covid.
Μια βρετανική μελέτη σε περισσότερες από 6.338 εισαγωγές σε νοσοκομεία που σχετίζονται με την Covid-19, μεταξύ Μαρτίου 2020 και Φεβρουαρίου 2021, διαπίστωσε ότι 259 ήταν παιδιά και έφηβοι. Αυτό ισούται με το 4%, ενώ μόλις 25 θάνατοι που σχετίζονται με τον κορωνοϊό συνέβησαν εκείνους τους μήνες σε ηλικίες κάτω των 18 ετών, οι μισοί από τους οποίους ήταν κλινικά ευάλωτοι.
Από τις άλλη, τι γίνεται με τους κινδύνους που αντιμετωπίζουν οι νέοι όταν κάνουν το εμβόλιο; Την άνοιξη, ειδικοί στο Ισραήλ και τις ΗΠΑ ανακοίνωσαν ότι ερευνούν μια πιθανή σχέση μεταξύ των εμβολίων Pfizer και Moderna και σπάνιων περιπτώσεων μιας φλεγμονής της καρδιάς που ονομάζεται μυοκαρδίτιδα σε άνδρες ηλικίας 16 έως 24 ετών. Οι ερευνητές ισχυρίστηκαν ότι οι νέοι έχουν ιδιαίτερα ενεργό ανοσοποιητικά συστήματα και, σε σπάνιες περιπτώσεις, αυτό μπορεί να προκαλέσει υπερβολική αντίδραση στα κύτταρα από το εμβόλιο, προσβάλλοντας υγιή καρδιακό ιστό.
Για το λόγο αυτό, ενώ άλλες χώρες προχώρησαν στον εμβολιασμό παιδιών ηλικίας 12 ετών και άνω, οι επικεφαλής της υγείας του Ηνωμένου Βασιλείου ήθελαν να περιμένουν μέχρι να γίνουν διαθέσιμες περισσότερες πληροφορίες. Μεταγενέστερα δεδομένα από εκατομμύρια δόσεις που δόθηκαν σε παιδιά Αμερικανών και Ισραηλινών δείχνουν ότι ο κίνδυνος μυοκαρδίτιδας είναι περίπου 0,0067% μετά από δύο δόσεις εμβολίου Pfizer ή Moderna. Στις περισσότερες περιπτώσεις, η κατάσταση είναι ήπια και υποχωρεί μέσα σε λίγες εβδομάδες.
Αν ισχύουν αυτά τα δεδομένα, τότε τα παιδιά στη Βρετανία διατρέχουν πολύ μεγαλύτερο κίνδυνο (0,03% έως 0,05%) να προσβληθούν από το παιδιατρικό σύνδρομο φλεγμονώδους πολυσυστήματος, μια δυνητικά απειλητική για τη ζωή κατάσταση, που προκαλείται από επιπλοκές της Covid-19. Ωστόσο και αυτή η επιπλοκή θεωρείται απίστευτα σπάνια, με μόλις 750 κρούσματα να έχουν παρατηρηθεί στο Ηνωμένο Βασίλειο από την αρχή της πανδημίας.
Η βρετανική κυβέρνηση ακολουθεί μια προσεκτική προσέγγιση του θέματος, προσφέροντας αρχικά μία δόση μόνο σε παιδιά 16 και 17 ετών, παρακολουθώντας στενά τις παρενέργειες. Αλλά αυτό δεν είναι αρκετό για να πείσει έναν άλλο έφηβο, τον 16χρονο Michael Lake, έναν επίδοξο μουσικό από το Tamworth στο Staffordshire. Έχοντας παρακολουθήσει βίντεο στο YouTube με σχολιαστές που αμφισβητούν την ασφάλεια των εμβολίων, δεν θέλει να το διακινδυνεύσει.
«Δεν θα είναι μόνο ένα τρύπημα εμβολίου», λέει ο φοιτητής επιπέδου AS. «Θα πρέπει να έχουμε ήδη αντιικά φορτία (φυσική ανοσία). Και έχω δει ανθρώπους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης να λένε ότι το να έχεις μεγάλη ποσότητα εμβολίου στο σώμα μπορεί να είναι κακό. Προτιμώ να περιμένω μέχρι να υπάρξει ένα μόνο εμβόλιο, το οποίο θα γνωρίζουν ότι λειτουργεί σίγουρα. Προς το παρόν φαίνεται να υπάρχουν πολλές αντιφάσεις για το αν έχει νόημα να το κάνουμε».
Όπως και ο Jacob, ο Michael πιστεύει ότι θα ήταν πολύ καλύτερο να αυξήσει τη φυσική ασυλία του με τον ίδιο τον ιό. «Ο καλύτερος τρόπος για να προστατευτείτε είναι να κολλήσετε την Covid και ίσως άλλες ασθένειες για να ενισχύσετε το ανοσοποιητικό σας σύστημα», αναφέρει ο Jacob. «Ο φίλος μου μολύνθηκε και είπε ότι ήταν κάτι λιγότερο από μία απλή γρίπη. Δεν θέλει να εμβολιαστεί για τους ίδιους λόγους που το αρνούμαι και εγώ. Αν κολλήσω Covid δεν νομίζω ότι θα αρρωστήσω επειδή είμαι σε χαμηλό ηλικιακό φάσμα και πιστεύω ότι έχω ισχυρό ανοσοποιητικό σύστημα. Δεν νομίζω ότι τα lockdown βοηθούν, κρατώντας όλους μέσα και μακριά τον έναν από τους άλλους. Αν ήμασταν όλοι έξω, το ανοσοποιητικό μας σύστημα θα ήταν πολύ καλύτερο» πρόσθεσε.
Μια άλλη ανησυχία του Michael και των περισσότερων νέων με τους οποίους μίλησε το Mail on Sunday είναι το ευρύ φάσμα κινήτρων που προσφέρει η κυβέρνηση για να τους ενθαρρύνει να εμβολιαστούν. Νωρίτερα αυτό το μήνα, κυβερνητικές πηγές ανακοίνωσαν σχέδια προκειμένου να προσφέρουν δωρεάν ή μειωμένες τιμές για φαγητό και ταξί σε εφήβους και νέους που θα κάνουν το εμβόλιο. Αυτό, μαζί με την προοπτική των διαβατηρίων εμβολίου, που πρέπει να δείχνουν την εμβολιαστική τους κατάσταση για να αποκτήσουν είσοδο σε παμπ, νυχτερινά κέντρα και άλλους χώρους, έχει πράγματι ενεργοποιήσει τους εφήβους.
Ο Michael λέει ότι «[Η κυβέρνηση] προσπαθεί να πείσει με κίνητρα όλο τον κόσμο να εμβολιαστεί. Αυτό σε βάζει σε σκέψεις. Λένε ότι είναι για την προστασία άλλων ανθρώπων, αλλά όλοι αυτοί οι άνθρωποι θα έχουν εμβολιαστεί, οπότε γιατί πρέπει να το κάνω;» αναρωτιέται.
Το ίδιο αισθάνεται και ο 17χρονος Jonathan Brooks. Παρά το γεγονός ότι και οι δύο γονείς έχουν εμβολιαστεί, λέει ότι αρνείται να το κάνει «για πολιτικούς λόγους». Μιλώντας στο Podcast Medical Minefield της Κυριακής, ο Jonathan, ο οποίος πρόκειται να σπουδάσει πληροφορική στο Πανεπιστήμιο Staffordshire τον Σεπτέμβριο, ανέφερε ότι «η κοινωνική ζωή των νέων έχει υποστεί το μεγαλύτερο πλήγμα κατά τη διάρκεια αυτής της πανδημίας και τώρα, θέτοντας κανόνες για τα νυχτερινά κέντρα, οι υπουργοί μας τιμωρούν ξανά. Νομίζω ότι είναι αναγκαστική, μεροληπτική και μη εφαρμόσιμη πολιτική. Δεν συμφωνώ με το γεγονός ότι η κοινωνική μου ζωή βρίσκεται τώρα στα χέρια της κυβέρνησης. Έτσι, κατ’ αρχήν, αποφάσισα να μην το εμβολιαστώ».
Σε αντίθεση με άλλους εφήβους με τους οποίους μιλήσαμε, αναφέρει η Simmons, ο Brooks δεν πιστεύει ότι θα ήταν καλύτερα να κολλήσει Covid, αλλά είναι πεπεισμένος ότι αν του συμβεί δεν θα έχει συνέπειες στην υγεία του. «Ξέρω ότι πιθανότατα υπάρχουν υψηλότεροι κίνδυνοι από την Covid από το ίδιο το εμβόλιο», ανέφερε. «Τούτου λεχθέντος, δεν γνωρίζω κανέναν που να έχει αρρωστήσει πολύ σοβαρά στην ηλικία μου. Υπάρχει μία πιθανότητα να είχα τον κορωνοϊό τον Ιανουάριο πέρυσι, όταν κανείς δεν ελέγχονταν και δεν έχω κάνει τεστ από τότε, οπότε μπορεί να έχω κάποια φυσική ασυλία ούτως ή άλλως» πρόσθεσε.
Ο Jonathan ισχυρίζεται ότι περίπου το ένα πέμπτο των φίλων του δεν θα κάνει το εμβόλιο, αλλά για διαφορετικούς λόγους: «Τους είπαν, ξανά και ξανά, ότι ο ιός δεν τους απειλεί και τώρα δεν μπορούν να πειστούν για το αντίθετο. Στη συνέχεια άκουσαν πολιτικούς να λένε ότι αυτό το εμβόλιο ήταν μόνο για ενήλικες και ότι οι έφηβοι δεν το χρειάζονται. Η κυβέρνηση αυτοπυροβολήθηκε στα πόδια με μεικτά μηνύματα και οι νέοι δεν την εμπιστεύονται».
Ο κοινωνιολόγος, καθηγητής Ivo Vlaev, δεν εκπλήσσεται ότι τα κίνητρα της κυβέρνησης δεν άγγιξαν τους νέους. «Τα κίνητρα μπορεί πράγματι να είναι φαίνονται ότι λειτουργούν», λέει «αλλά για να είναι πραγματικά επιτυχημένα, οι έφηβοι πρέπει να εμπιστευτούν την αρχή που τους τα προσφέρει. Και αυτό είναι το πρόβλημα. Οι νέοι έχουν πολύ λίγη εμπιστοσύνη στην κυβέρνηση αυτή τη στιγμή, επειδή τους είπαν, από την αρχή, ότι δεν αποτελούν προτεραιότητα. Οι επιστημονικές συμβουλές έχουν επίσης αλλάξει πολύ γρήγορα και παρέχονται ελάχιστες πληροφορίες για να βοηθήσουν τους νέους να καταλάβουν το γιατί πρέπει να το κάνουν. Όταν οι άνθρωποι δεν καταλαβαίνουν μια απόφαση, αυξάνεται το αίσθημα δυσπιστίας. Και με αυτό το επίπεδο δυσπιστίας, τα κίνητρα μοιάζουν σαν αρπαχτή» πρόσθεσε.
Ούτε οι νέοι είναι πεπεισμένοι ότι το εμβόλιο μπορεί να προστατεύσει τους άλλους. «Νομίζω ότι η προστασία άλλων ανθρώπων είναι σημαντική», λέει ο 17χρονος Jonathan, ο οποίος ζει με τον πατέρα του Daniel, οδηγό ασθενοφόρου και τη μητέρα του, Jane. «Θα φοράω μάσκες και θα κρατάω αποστάσεις. Αλλά τα εμβόλια είναι διαφορετικό πράγμα επειδή είναι ιατρική διαδικασία. Η γιαγιά μου είναι εμβολιασμένη, οπότε δεν αισθάνομαι ανησυχία γιατί ξέρω ότι είναι προστατευμένη, κάτι που είναι σημαντικό γιατί ανήκει στις ευάλωτες ομάδες» πρόσθεσε.
Όπως αναφέρει η Eve Simmons του Mail on Sunday, «αυτή ήταν μια κοινή άποψη που συνάντησα στις αναρτήσεις των εφήβων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ωστόσο, στην πραγματικότητα, τα εμβόλια δεν είναι 100% αποτελεσματικά, οπότε ένα μικρό αλλά σημαντικό ποσοστό ευάλωτων ανθρώπων παραμένει σε κίνδυνο. Όταν άρχισα να ερευνώ για να γράψω αυτό το άρθρο, περίμενα να ακούσω απόψεις εφήβων που είχαν απορροφηθεί από τις θεωρίες συνωμοσίας που επικρατούν στα κοινωνικά μέσα, ότι για παράδειγμα το εμβόλιο περιέχει κάποιο είδος ηλεκτρονικού μικροτσίπ ελέγχου μυαλού. Στην πραγματικότητα παρουσίασαν συνεκτικά και πειστικά επιχειρήματα.
Αλλά το ρίσκο είναι ένα παιχνίδι αριθμών. Όσο μεγαλύτερο είναι το ποσοστό μόλυνσης, τόσα περισσότερα παιδιά αναπόφευκτα θα υποφέρουν. Ορισμένες νότιες πολιτείες των ΗΠΑ, για παράδειγμα, μάχονται με το χειρότερο κύμα Covid και βλέπουν ρεκόρ παιδιών και εφήβων στα νοσοκομεία» αναφέρει η Simmons.
«Εάν οι λοιμώξεις συνεχιστούν με τον τρέχοντα ρυθμό και για τον επόμενο μήνα, θα μπορούσαμε δυνητικά να καταλήξουμε σε περίπου 5.000 παιδιατρικές νοσηλείες εδώ στο Ηνωμένο Βασίλειο», αναφέρει ο καθηγητής Lawrence Young, ειδικός στον κορωνοϊό από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου του Warwick. «Θα μπορούσαμε λοιπόν να έχουμε περίπου 40 θανάτους, οι οποίοι θα είχαν προληφθεί με ένα εμβόλιο» πρόσθεσε.
Μελέτες δείχνουν ότι δύο δόσεις εμβολίου μπορούν να μειώσουν τη ασυμπτωματική μετάδοση κατά το ήμισυ, πράγμα που σημαίνει ότι η εξάπλωση του ιού θα επιβραδυνθεί περαιτέρω. Και ενώ η σοβαρή ασθένεια Covid παραμένει στατιστικά σπάνια, είναι ακόμα ασαφές τι κίνδυνος ενέχει η μακροχρόνια Covid, τα συνεχή συμπτώματα του οποίου περιλαμβάνουν κόπωση και δύσπνοια.
«Όσο περισσότεροι άνθρωποι εμβολιάζονται στην κοινότητα, τόσο πιο γρήγορα όλα βελτιώνονται για όλους», λέει η Dr. Liz Whittaker, ειδική σε παιδιατρικές μολυσματικές ασθένειες στο Βασιλικό Κολέγιο Παιδιατρικής και Παιδικής Υγείας. «Έχουμε δει περισσότερους νέους ανθρώπους με προβλήματα ψυχικής υγείας επειδή δεν μπορούν να κάνουν φυσιολογικά πράγματα, όπως τα χόμπι τους και να δουν τους φίλους τους. Νομίζω ότι αυτός είναι ένας λόγος για να προσπαθήσουμε να επιστρέψουμε στην κανονικότητα» ανέφερε.
Πώς αλλιώς μπορούμε να πείσουμε τους νέους που διστάζουν να κάνουν τα εμβόλια να κάνουν το σωστό; Ο καθηγητής Vlaev λέει: «Τα μηνύματα δημόσιας υγείας πρέπει να επικεντρωθούν στο ότι όσο περισσότεροι άνθρωποι εμβολιάζονται, τόσο χαμηλότερα θα είναι τα ποσοστά μόλυνσης, τόσο περισσότερο θα μπορούν να δουν περισσότερους φίλους τους, να κάνουν διακοπές και να παίξουν ποδόσφαιρο ή ότι άλλο θέλουν να κάνουν. Δημιουργήστε κόμβους εμβολιασμού σε μέρη όπου συγκεντρώνονται πολλοί νέοι, όπως φεστιβάλ ή αθλητικές εκδηλώσεις. Μερικοί άνθρωποι θα εμβολιαστούν εκεί και στη συνέχεια, κάτι που είναι πιθανό να επηρεάσει και άλλους γύρω τους να κάνουν το ίδιο.
Επίσης, χρειάζεται να δοθούν απλές επιστημονικές εξηγήσεις για το γιατί τώρα προσφέρεται το εμβόλιο στους εφήβους. Να ξεκαθαρίσουν τις παρανοήσεις σχετικά με τους κινδύνους και τα οφέλη. Όχι υπουργοί! Η εμπιστοσύνη στους αξιωματούχους, φοβάμαι να το πω, αλλά πιστεύω ότι μπορεί ήδη να έχει σπάσει».
